Türk bilim insanları, karideslerin akrabası sayılan 2 yeni canlı cinsini dünya literatürüne kazandırdı.
Ege Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi İç Sular Biyolojisi Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Özbek ve beraberindeki heyet, Mersin’in Anamur ilçesindeki Türkiye’nin en derin mağarası sayılan 1429 metrelik Peynirlikönü Mağarası’nda çalışma yürüttü.
Bilimsel taramada, mağaradaki suda 1 santimetre uzunluğunda canlı çeşidi bulundu. Karidesin uzak akrabası olduğu belirtilen canlının daha evvel hiç görülmediği ortaya çıktı.
Yeni canlı tipine, Peynirlikönü Mağarası’nda 2001 yılında öbür bir bilimsel araştırmada vazife yaparken sele kapılıp hayatını yitiren Mehmet Ali Özel ve tıpkı grupta çalışırken trafik kazası sonucu hayatını kaybeden Cihan Günay’ın baş harflerinden oluşan “egmao” ismi verildi.
“Gammarus egmao” isimli canlı çeşidinin tanımlanmasını ve isimlendirmesini yapan Prof. Dr. Murat Özbek, Isparta Pınarpazarı bölgesinde topladıkları canlı örnekler üzerinde de çalıştı.
Çalışmada, halk ortasında “yangıç” olarak bilinen, çift ayaklılar kümesine mensup, karideslerin akrabası yeni bir tıp daha keşfeden Özbek, bu canlı cinsini de eşinin ismi “Derya” ile isimlendirdi.
“Gammarus egmao” ve “Gammarus Deryae” canlıları 2018 ve 2019 yılında milletlerarası mecmualarda bilimsel makalelerle dünyaya duyuruldu.
“İSİMLERİNİ YAŞATALIM İSTEDİK”
Prof. Dr. Murat Özbek, yaptığı açıklamada, saptanan az canlılara, canlının morfolojik özelliğini belirten bir söz, bulunduğu bölgenin ismi yahut hususla ilgili çalışan bir bilim adamının soyadının verildiğini söyledi.
“Gammarus egmao”nun hüzünlü bir hikayesi olduğunu anlatan Murat Özbek, “Birlikte çalıştığımız Biyolog Oktar Güloğlu, mağara çalışmalarında meydana gelen kazaları ve mevt olaylarını anlattı. Biz de kaybettiğimiz arkadaşlarımızın anılarını yaşatalım istedik. Bu tıp, artık bizim verdiğimiz isimle anılacak. Mehmet Ali Özel ve Cihan Günay isimleri tahminen yüzyıllar uzunluğu yaşayacak.” diye konuştu.
Özbek, “Gammarus egmao”nun ekonomik bedelinin bulunmadığını lakin değerli bir gen kaynağı sayılabileceğini tabir etti.
“BENİM ADIMI BÖCEĞE Mİ VERDİN?”
Bu tiplerin, ülkenin doğal zenginliği olduğuna ve korunması gerektiğine işaret eden Özbek, şunları söyledi:
“Bir foka ya da carettaya nasıl ehemmiyet veriyorsak buna da vermeliyiz. Hepsi canlı çeşidi. Her iki canlı tipi yalnızca Türkiye’de değil, dünyada birinci kere görülüyor ve tanımlanıyor. Bulduğumuz yeni canlı cinsine eşimin ismini verdiğimi kendisine büyük umutlarla söylemiştim. Eşim de ‘Benim adımı böceğe mi verdin?’ dedi. Bozuldum aslında. Eşimin ismi bu halde 300-500 yıl yaşayacak. Ne yapalım, ceylanlar üzerinde çalışmıyoruz, çalışıyor olsam eşimin ismini ceylana verirdim.”