11 Kasım 1942’de yani bundan tam 77 yıl evvel Türkiye Büyük Millet Meclisi Varlık Vergisi Kanunu’nu kabul etti. Başbakan Şükrü Saracoğlu’nun artan enflasyon ve karaborsaya set çekebilmek maksadıyla çıkardığı Varlık Vergisi, olağanüstü yarar sahiplerine uygulanmak üzere yürürlüğe girdi. Uygulanışı, biçimi ve sonuçları ile Cumhuriyet tarihinin azınlık aksisi siyasetlerini tanımlayan en tartışmalı kanunlardan biri olan Varlık Vergisi, üzerinden 77 yıl geçtikten sonra kapsamlı bir kitapla tekrar gündeme taşınıyor. Nurten Yalçın Erüs’ün kaleme aldığı Leon Bahar’ı Takdimimdir acıklı bir Türkiye gerçeğini husus ediniyor. Muharririn, İkinci Dünya Savaşı devrinde devlete kaynak yaratmak amacıyla çıkarılan ve yüklü olarak gayrimüslimleri hedefleyen Varlık Vergisi’nin mağdurlarından tuhafiyeci Leon Bahar’ın sürgünden gönderdiği mektuplardan yola çıkarak yazdığı biyografik roman, verginin yıldönümünde okurla buluşuyor.
SULTANHAMAM ESNAFI
Ankaralı Yuda Leon Bahar, hayatını İstanbul Sultanhamam’da gömlek, pardösü ve çorap toptancılığı yaparak kazanan genç bir müteşebbis. İkinci Dünya Savaşı’nın dünyayı kasıp kavurduğu günler. Türkiye savaşa girmemek için diplomasi savaşı veriyor. Artan kamu harcamaları ve muhtemel bir savaşa girme durumu da dikkate alınarak devlete kaynak yaratma muhtaçlığı karşısında, Saracoğlu Hükümeti çok tartışmalı bir karara imza atıyor.
Varlık Vergisi Kanunu, 11 Kasım’da TBMM’de kabul ediliyor. Vergi, çok büyük yükle azınlık vatandaşlara uygulanıyor; tespit, tahsilat ve uygulama süreçleriyle vergi hukuku kurallarını, vergilendirme tekniklerini ihlal ettiği yıllar içinde çabucak hemen tüm çevrelerce kabul edilen bu vergi nedeniyle borcunu ödeyemeyen 1200 mükellef çalışma kamplarına sürgüne yollanıyor. İşte Leon Bahar da o mükelleflerden biri…
Kazancının kat be kat üzerinde, 120 bin lira fiyatında bir vergiyle karşılaşıyor. Verginin ilanından itibaren devlet makamlarına hitaben yazdığı hak arama dilekçelerinin yanı sıra Aşkale ve Sivrihisar’daki sürgün günlerinde karısı Jenny ve iki kızına yazdığı his dolu mektuplar artık Şair Edip Dürüst Tüccar Leon Bahar’ı Takdimimdir ismiyle biyografik roman olarak bir periyoda ışık tutuyor.
MEKTUPLAR VE DİLEKÇELER DE KİTAPTA
Şair Edip Dürüst Tüccar Leon Bahar’ı Takdimimdir’de müellif çok kapsamlı bir özel arşivden yararlanarak kamp ve sürgün hayatının ayrıntılarını ortaya çıkarıyor. Bunun yanı sıra yazı hevesi yarım kalmış bir edebiyat tutkununun hayalini gerçek kılıyor, onun şiir lisanında yazdıklarını okurla buluşturuyor.
BİR İSTANBUL TARİHİ
Nişantaşı, Bebek, Sultanhamam’dan başlayarak 1940’lı yılların İstanbul’u, Haydarpaşa’dan Fındıklıyan Han’a İstanbul’u güzelleştiren tarihi binalar ve anılarla örülü roman birebir vakitte Kandıra’dan Aşkale’ye, Aşkale’den Sivrihisar’a uzanan bir Anadolu güncesine de konut sahipliği yapıyor. Kitap birbirini seven fakat birebir vakitte ıstırap veren bir karı kocanın mecburî ayrılığını, çetrefilli aile ilgilerini, evlat sevgisini, dostlukların yarattığı mucizeleri, gerçek vatanseverliğe dair samimi ifşaatları ve adalete olan hasreti eksen alarak okuyucuyu 1940’lı yılların naif dünyasına davet ediyor. Kitapta yayınlanan özel mektuplarda iş adamı Üzeyir Garih’in doğum müjdesinden Bensiyon Kamhi’nin acıklı sonuna, o periyodun genç müteşebbisi Vitali Hakko’nun Şen Şapkası’ndan Bahçekapı’daki Nimet Abla gişesinin öyküsüne kadar iş hayatına dair pek çok not da yer alıyor.