Ertuğrul Gazi‘nin uç beyefendisi olarak görevlendirdiği İsa Sofi‘nin türbesi, Söğüt ilçesi Borcak köyünde bulunuyor.
Türbenin etrafı ve dış cephesinde, evvelki yıllarda Vilayet Özel Yönetimi takımlarınca yapılan tadilatta, içindeki sıvı boyaların akması sonrasında gün yüzüne çıkan motifleri inceleyen uzmanlar, bunların Orta Asya Türk inancına ilişkin olduğunu tespit etti. Tarihçiler bu türbeyi, özgünlüğüyle ayakta kalabilen nadir yapılar ortasında gösteriyor.
Bilecik Pir Edebali Üniversitesi (BŞEÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Kısım Lideri Prof. Dr. Nurfeddin Kahraman, türbenin yapılış tarihinin, Osmanlı’nın kuruluş yıllarına dayandığını söyledi.
İsa Sofi’nin, Ertuğrul Gazi’nin yakın arkadaşlarından olduğunu aktaran Kahraman, “Bizi en çok ilgilendiren bahislerden biri, türbede eski Orta Asya inancına ilişkin motiflerin bütün duvarlara işlenmiş olmasıdır. Orta Asya’daki birtakım toplumların inancına nazaran oluşan üç katlı kozmostaki motifler var. Bunlar kök boya kullanılarak yapılmış. Işık alemi, gökyüzü katları, gökyüzünün en yüksek kesim noktası, onun altında 17 kat olarak tasavvur ediliyor. Güneş motifleri, bütün katlara ulaşan hayat ağacı ve yer altındaki ömür ile ilgili çizimler var” dedi.
Kahraman, böylesine tarihi bir değere sahip türbenin pek bilinmediğini anlattı.
Söz konusu figürlerin onarım sırasında bulunduğunu aktaran Kahraman, şöyle devam etti:
“Sıvası, keçi tiftiği ile daha çok kireçten oluşan harçla yapılmış. Bu sıvanın üzerine de motifler çizilmiş. Anadolu’nun Türkler tarafından ana yurt haline dönüştürülmesi safhasından bu özellikleriyle ayakta kalan tek örnek üzere görünüyor. Osmanlı’nın kuruluş yıllarından bu vakte kadar bozulmadan gelmesi bizim için Bilecik ve Söğüt için büyük bir talihtir. Türbenin, Söğüt ile entegre edilerek turizm açısından kıymetlendirilmesi büyük kıymet arz etmektedir.”
“TÜRBEDE MEZARIN İSTİKAMETİNDEN ÖTEKİ İSLAMİ ÖĞE YOK”
Aynı fakültenin Tarih Kısmından Dr. Öğr. Üyesi Refik Arıkan da türbenin iç tezyinatının, Gök İlah inancına dair motifler içermesi bakımından değerli olduğunu belirtti.
Türbe tezyinatında uygulanan üslubun, periyodun inanç sistemi ve İsa Sofi’nin kimliğiyle ilgili kıymetli ipuçları verdiğine değinen Arıkan, “Asıl enteresan ve dikkat cazip olan ise İslami bir kimlik taşıyan ve bu hususta topluma liderlik ettiğini düşündüğümüz kişinin türbesinde, mezarın tarafından diğer İslami öge bulunmamasıdır. Kompozisyonda yer alan Türklerin cihan tasavvuru, hayat ağacı ve şamanın göğe yükselmesi üzere figürler, toplumun bu devirdeki inanç sistemini göstermesi bakımından değeri haizdir” tabirlerini kullandı.
Arıkan, mimari özellikleriyle Bursa’daki Gülruh Sultan ve Gülşah Hatun türbeleri ile benzerlik gösteren türbede kitabe bulunmadığı lakin vakıf kayıtları ve yöre halkının anlatımlarına nazaran bu yapının 14’üncü yüzyılın birinci yarısında inşa edildiğini kelamlarına ekledi.
Borcak Köyü Muhtarı Osman Çırakoğlu ise Söğüt’e düzenlenen kültür cinslerine bu türbenin de dahil edilebilmesini talep etti.