İran’ın Memleketler arası Atom Gücü Ajansı (UAEA) müfettişine nükleer tesislere girme müsaadesi vermemesi, Avrupa Birliği (AB), ABD ve İran ortasında gerginliğe neden oldu.
Avusturya’nın başşehri Viyana’da toplanan UAEA İdare Konseyi’nde, İran’ın UAEA müfettişine nükleer tesise girme izini vermemesi ve nükleer faaliyetlerine ait garanti kontrolü mutabakatına yönelik gelişmeler tartışıldı.
Toplantının akabinde AB tarafından yazılı açıklama yapılırken, ABD ve İran büyükelçileri basın mensuplarına açıklamalarda bulundu.
AB tarafından yapılan açıklamada, İran’ın UAEA ile vaktinde ve tam olarak iş birliği yapması ve ajanstan gelen taleplerin süratli halde yanıtlanmasının teminat kontrolü muahedesinin uygulanması için değerli olduğuna işaret edildi.
“UAEA MÜFETTİŞLERİ VAZİFELERİNİ YAPABİLMELİ”
Açıklamada ayrıyeten nükleer tesise girilmesine müsaade verilmeyen UAEA müfettişi konusuna da değinilerek, kelam konusu olayın bir daha tekrarlanmaması için İran’a davette bulunuldu.
Müfettişlerin profesyonel ve tarafsız oldukları vurgulanan açıklamada, doğrulama faaliyetlerinin ön saflarında bulunan müfettişlerin, teminat kontrolü mutabakatı doğrultusunda misyonlarını tam manasıyla yapmalarının ehemmiyetine dikkat çekildi.
Kapsamlı Ortak Aksiyon Planı (KOEP) olarak isimlendirilen nükleer mutabakatın AB tarafından desteklendiği ve koruma edilmesi için çalışıldığı vurgulanan açıklamada, İran’ın mutabakata tam olarak uyması gerektiği anımsatıldı.
ABD’nin Birleşmiş Milletler (BM) Viyana Ofisi Nezdinde Daimi Temsilcisi Büyükelçi Jackie Wolcott, basına yaptığı açıklamada, Ajansın İran’da deklare edilmemiş nükleer hususun bulunduğuna ait bulgular saptadığını belirterek, İran’ın saptanan ögelerin nereden geldiğini ve halihazırda bu hususların nerede olduğuna ait mantıklı bir açıklamasının olmadığını belirtti.
“İRAN’IN TAVRI GÖZDAĞI”
Büyükelçi Wolcott, İran’ın geçen hafta bir Ajans müfettişini tutukladığı tezinde bulunarak, müfettişin şu an inançta olduğunu fakat İran’ın tavrının öteki müfettişler için bir cins “gözdağı” niteliğinde olduğunu söyledi.
ABD’nin UAEA’yı tam manasıyla desteklediğini kaydeden Wolcott, yönetim heyetinde ele alınan bugünkü mevzuların İran’ın garanti kontrolü mutabakatı ve Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’nın uygulanmasına da ziyan verdiğini, bu nedenle İran’ın tam ve acil formda iş birliği yapmasından daha değerli bir şeyin olmadığını tabir etti.
“KESİNLİKLE TUTUKLANMADI”
İran’ın BM Viyana Ofisi Daimi Temsilcisi Büyükelçi Kazım Garib Abadi de bugünkü toplantıda, Ajans müfettişinin İran’da bir tesise alınmaması konusu ve güvenlik muahedesinin ele alındığını söyledi.
Abadi, geçen hafta İran’ın İsfahan kentindeki Natanz nükleer tesisini denetime gelen Memleketler arası Atom Gücü Ajansı müfettişlerinden birinin tesise girerken yapılan denetimlerde üzerinde kuşkulu bir unsurun tespit edildiğini, kelam konusu gözlemcinin bayan olması nedeniyle kıyafetleri dahil şahsî eşyalarının denetim edilmesi için bir bayan güvenlik görevlisinin beklendiği sırada, müfettişin tuvalete gittiğini, geri döndüğünde denetim aygıtlarının kuşkulu husus ihtarında bulunmadığını anlattı.
Bu durum üzerine müfettişin kullandığı tuvalette yapılan denetimlerde aygıtların ikaz verdiğini kaydeden Abadi, UAEA yetkililerinin de eşliğinde kelam konusu müfettiş bayanın kaldığı konutun arandığını söyledi.
Abadi, gelişmeler üzerine İran’ın Ajansla irtibata geçerek, duruma ait bilgi paylaşımında bulunduğunu tabir ederek, kelam konusu müfettişin de ajansın merkeziyle irtibata geçtiğini, UAEA’nın merkeze çağırdığını, müfettişin 30 Ekim’de Viyana’ya geldiğini aktardı.
Müfettişin katiyetle tutuklanmadığını belirten Abadi, “Atom Gücü Ajansı’na kelam konusu bayan müfettişin gözlemci listesinden çıkarılması ve yerine bir öteki müfettişin listeye eklenmesi talebinde bulunduk.” dedi.
Abadi, müfettiş olayına ait ajansla iş birliği içinde hareket ettiklerini kelamlarına ekledi.