Basit bir kan testiyle saptanan ve aşı ile önlenebilen hepatit B ve C karaciğer kanserinin en kıymetli sebebi. Fakat sayıları 325 milyona ulaşan hepatit hastalarının yalnızca yüzde 10 ila 20’si tedavi ediliyor. Klinik belirtilerin hastalık ilerlediği vakit ortaya çıktığını belirten Türk Karaciğer Vakfı, Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği Lideri Prof. Dr. Yılmaz Çakaloğlu, 28 Temmuz Dünya Hepatit Farkındalık Günü nedeniyle viral hepatitlerin (Hepatit B ve hepatit C) bulaşma ve korunma yollarına dikkat çekti.
Hepatit B ve C’nin yol açtığı kronik enfeksiyonun, karaciğer sirozu ve karaciğer kanserinin yüzde 70 ile 80’inin sebebi olduğunu belirten Doktor Yılmaz Çakaloğlu, hepatitin, hastaların yalnızca yüzde 20’sinde gözle görülür sarılık yaptığını, yüzde 80’inde ise sarılık yapmadan, sessizce geçirildiğini söyledi ve karaciğeri bitiren hastalığın uzun periyottaki seyri ile ilgili şu bilgileri verdi:
“Sıklıkla teşhis konulamayan sessiz birinci infeksiyon sonrası oluşan kronik viral infeksiyon 10-50 yıl ortası üzere uzun bir belirtisiz periyottan sonra siroz ve kansere sebep olur. İlaçla tedavide sağlanan ilerlemeler ve karaciğer nakline karşın dünyada her yıl yaklaşık 1.4 milyon kişi kronik hepatit B ve C sebebiyle ömrünü kaybediyor. Hepatitleri global bir sıhhat sorunu haline getiren bu tablo mukadderat değildir. Gerek tesirli ve emniyetli hepatit B aşısı uygulaması, gerekse tesirli ilaçlarla Dünya Sıhhat Örgütünün (DSÖ) belirlediği 2030 yılı amaçlarına ulaşmak mümkündür.”
DSÖ’nün 2030 için maksadı; hepatit B ve C’yi denetim altına almak, mümkünse artık yeni hasta olmaması ve eski hastaların da büsbütün tedavi edilmesi formunda.
DÖVME VE PIERCING YAPTIRMADAN EVVEL BİR KERE DAHA DÜŞÜNÜN!
Dr. Çakaloğlu’nun verdiği bilgiye nazaran;
· Damar içi uyuşturucu husus alırken ortak enjektör kullananlarda, alkol, kokain ve esrar alışkanlığı olanlarda,
· 1995 öncesi kan/kan eserleri transfüzyonu yapılanlarda ve ameliyat olanlarda,
· Her türlü ameliyat ve tıbbi teşebbüslerde,
· Hepatit hastası gebelerde, (bebeğe doğumda bulaş),
· Sıhhat işçisi ve eğitimcilerde (hastanın kan ve beden salgıları ile temas nedeniyle),
· Hemodiyaliz ve hematoloji hastalarında,
· Enfekte bireylerin aile üyelerinde,
· Emniyetsiz ve çok eşli cinsel ömrü olanlarda,
· Erkek homoseksüeller ve seks emekçilerinde,
· Dövme, piercing ve gibisi uygulamaları yaptıranlarda, viral hepatit taşıma riski bulunuyor.
Yanı sıra, diş fırçası, tıraş bıçağı, manikür, pedikür seti üzere şahsî eşyaların ortak kullanımı da hepatit riskini artırıyor, kazara batan enjektör iğneleri ise sıhhat işçisi açısından tehlike yaratıyor.
“HERKES EN AZ BİR DEFA HEPATİT TARAMA TESTİ YAPTIRMALI”
Gastroenteroloji ve Hepatoloji Uzmanı Prof. Dr. Yılmaz Çakaloğlu, dünyada yaklaşık 250 milyon kronik B hepatit hastası, 75 milyon da kronik C hepatit hastası bulunduğunu belirtti, “Türkiye’de ise 2.5 milyon kronik B ve 500 bin civarında kronik C enfeksiyonlu hastanın olması kelam bahsidir. Yani milyonlarca kişi hem karaciğer sirozu ve kanseri üzere önemli hastalıklara maruz kalma riski altındadır hem de en başta aile üyeleri olmak üzere öteki bireyler için bulaş kaynağıdır. Bu nedenle milyonlarca hepatit hastasına teşhis konulması gerekir. Halbuki Dünya Hepatit Birliğinin ‘Kayıp Milyonlar’ (Missing Millions) olarak tanımladığı bu bireylere son derece kolay, her laboratuvar ve hastanede yapılan testlerle teşhis koymak mümkündür. Bu nedenle herkes en az bir kere kendisi ve ailesi için hepatit testlerini yaptırmalıdır” ihtarında bulundu.
TÜRKİYE’DE HEPATİTLE ÇABA İÇİN HER ŞEY VAR AMA…
Ülkemizde viral hepatitlerle mücadalede muvaffakiyet için gerekli gözetici aşı, tesirli ilaçlar, ulaşılabilir tedavi imkanları, aktif toplumsal güvenlik sistemi ve mevzuyu çok düzgün bilen uzman hekimler bulunduğunu lisana getiren Dr. Çakaloğlu’na nazaran eksik olan tek şey toplumsal farkındalık. Bilhassa aşı tersliği yapanların öteki bulaşıcı hastalıklarda olduğu üzere hepatitlerde de değerli risk yarattığına vurgu yapan Hepatolog, yeni doğan bebeklerin, ilköğretim çağındakilerin ve risk kümesinde yer alan yetişkinlerin kesinlikle hepatit aşısı yaptırması gerektiğinin altını çizdi:
AŞI ZITLIĞI HEPATİT RİSKİNİ DE ARTIRIYOR!
“Aileler, çocukların aşılanmasına yönelik yanlış bilgilere prestij etmemeli. Bilimsel desteği olmayan görüş ve yayınlara karşın, geniş çaplı araştırmalarda ve uzun periyodik izlemelerde hepatit aşılarının rastgele bir risk taşımadığı gösterilmiştir. Mevcut aşılar ve aşılama programı emniyetli ve tesirlidir. Aşı programı sayesinde Tayvan, İtalya ve Türkiye başta olmak üzere birçok ülkede hepatit B sıklığında yüzde 50 ve üzerinde azalma sağlanmıştır. Buna paralel olarak karaciğer sirozu ve kanserinde de bariz azalma olması beklenmektedir.”
HEPATİT A VE E ORAL YOLLA BULAŞIYOR
Hepatit A ve E’nin daha çok kirli su ve kirli besinlerle bulaştığını söyleyen Prof. Çakaloğlu, hepatit A’nın bir bulaşma kaynağının da domuz eti olduğunu belirtti, domuz etinin bilhassa Avrupa ülkeleri için bir bulaşma kaynağı olduğunu kaydetti.
HEPATİT SEYAHAT HASTALIKLARI ORTASINDA YER ALIYOR
“Mesela Amerika’dan Türkiye’ye gelirken insanlara hepatit A aşısı olmaları öneriliyor. Zira ABD’de toplumun yüzde 10’u hepatit A geçirmiş, bizde yüzde 80’I, 90’I” diyen Hepatolog, seyahat için daha çok hepatit A aşısının önerildiğini söz ederek, “Amerika, Japonya, Kanada, İngiltere, Almanya üzere hepatit A ve B’nin çok az görüldüğü ülkelerden, hepatit A ve B’nin çok sık görüldüğü ülkelere seyahat edenlere hepatit A ve B aşısının yapılması faydalıdır. Bunu rutin olarak yapan yahut tavsiye eden ülkeler var. Hepatit B’nin ağır olduğu ülkelere gidip orada uzun mühlet kalacak olanlara hepatit B aşısı da önerilir. Zati hepatit C ve E’nin aşısı yok. Hepatit E için aşı geliştirildi fakat şimdi dünyada yaygın olarak kullanılmıyor, yalnızca Çin’de pilot uygulamaları var” bilgisini paylaştı.
AKDENİZ TİPİ BESLENİN, FİZİKÎ AKTİVİTEYİ İHMAL ETMEYİN!
Viral hepatit geçirenlerde yanlışsız beslenmenin çok değerli olduğunu vurgulayan Çakaloğlu’nun güzelleşmeye yardımcı olması açısından hepatit hastalarına teklifleri ise Akdeniz tipi beslenmek, karaciğeri yoracak yiyecek ve içeceklerden uzak durmak, hareketsiz ömürden, alkol ve sigaradan kaçınmak halinde.