Türkiye, Rusya ve İran, Kazakistan’ın başşehri Işık Sultan’da Astana formatlı görüşmeler için 14. sefer bir ortaya gelecek.
Rus heyetinin başında Devlet Lideri Vladimir Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentiev, İran heyetinin başında Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Cabiri Ensari bulunacak. Türkiye’yi de toplantılarda Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal temsil edecek.
Kazakistan Dışişleri Bakanlığı Basın Sözcüsü Aybek Smadiyarov, haftalık basın toplantısında, tüm tarafların iştiraklerini teyit ettiğini ve kente gelmeye başladığını duyurdu.
Smadiyarov, toplantıya Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen’in de katılacağını bildirdi.
25 Kasım’daki açıklamasında Smadiyarov, “Toplantının gündemini, esirlerin hür bırakılması ve kayıpların aranması dahil inanç artırıcı tedbirler, memleketler arası bir konferans yapmak için gerekli teşebbüslerin tartışılması dahil olmak üzere mültecilerin meskenlerine dönmesi bağlamında Suriye’ye kapsamlı insani yardımın ağırlaştırılması, Anayasa Komitesinin çalışmalarına başlaması ışığında siyasi sürecin ilerletilmesi mevzuları oluşturacak.” demişti.
1-2 Ağustos’ta düzenlenen son toplantıda, başta İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’ndeki durum olmak üzere, Suriye’nin kuzeydoğusu, Anayasa Komitesinin oluşturulmasıyla ilgili çalışmaların tamamlanması, çatışan taraflar ortasında itimat artırıcı tedbirler, mültecilerin geri dönüşü, insani durum ve savaş sonrası yine yapılanma mevzuları ele alınmıştı.
Garantör ülkeler, İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’nde sivil kayıpları önlemek ve garantörlerin askeri işçisinin güvenliğini sağlamak için somut tedbirler almak konusunda uzlaşmıştı.
Son toplantıdan bu yana Türkiye’nin Astana mutabakatları çerçevesinde ateşkes müşahede misyonu için bulundurduğu askeri noktalarına ataklar azalsa da rejim ve destekçilerinin bölge içerisindeki sivil yerleşimlere atakları ağırlaştı.
Rejim güçleri, onun saflarında savaşan İran dayanaklı yabancı terörist kümeler ve Rusya, İdlib’in güneyi, güneydoğusu, doğusu ve güneybatısına şiddetli ataklar düzenledi.
Rejim, destekçilerinin yardımıyla Astana mutabakatlarını hiçe sayarak düzenlediği taarruzlarda İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi içerisinde birçok noktayı ele geçirdi.
1 Ağustos’taki 13. Astana toplantısından bu yana rejimin ele geçirdiği yerleşimler şöyle:
Han Şeyhun, Morik, Latamne, Kefer Zeyta, Kefrenbude ilçeleri, Tamenia beldesi, Latmin, Habit, Tel Meleh, Cenebira, Tel Osman, Tel As, Tel skek, Cibeyin, Sukeyik, Huveyin, Mişeyrfe, El Veyibdi, Um Elhalahil, Um Celel, Zerzur, Tel Jafar, Ketibe, Muşeyrife, Abidin, Medaya, Kefer Ain, Merden, Um Zeytun, Sabbağiye çiftliği, Hazzanat, Sikiyet, Ceysat, Hammamiyet, Lahaya, Sayad, Mığır Hunta, Mığır Hammam köyleri.
Saldırılar sonucunda sırf son bir haftada 25 bin sivil yerinden edilerek Türkiye sonuna hakikat kaçtı.
Toplantıya katılacak kaynaklardan alınan bilgiye nazaran, yarın üç ülkeden uzman seviyesinde heyetlerin katılacağı teknik görüşmelerle başlayacak 14. toplantıda, İdlib bölgesindeki ihlallerin ve tetiklediği göç hareketinin ele alınması planlanıyor.
Askeri muhalefet heyetinin de 1-2 Ağustos’taki son toplantıdan bu yana göç etmek zorunda kalan 200 binden fazla sivil, bombalanan ve hizmet dışı bırakılan hastaneler ve öbür yaşamsal merkezlerle ilgili hazırladıkları raporu masaya getireceği öğrenildi.
ANAYASA KOMİTESİ GÖRÜŞMELERİNDEKİ TIKANIKLIK
Toplantıda, Beşşar Esad rejiminin tutumu nedeniyle tıkanan Anayasa Komitesi görüşmelerinin de ele alınması bekleniyor.
Görüşmeler, 30 Ekim’de yapan bir havada başlamış, garantörü Rusya’nın yanı sıra ABD’nin başını çektiği “küçük grup” ismi verilen Batılı ülkelerin baskısını üzerinde hisseden rejim, olumlu iletiler vermişti.
Ancak görüşmelerin memleketler arası tarafların katılmadığı, Suriyelilerin baş başa kaldığı ikinci çeşidinde rejim, uzlaşmaz bir tavra bürünmüş, Komite toplantıları çıkmaza girmişti.
Rusya ve gözlemci olarak Işık Sultan’da bulunacak Birleşmiş Milletler heyetinin rejime bu bahiste yine baskı yapacağı öngörülüyor.
ASTANA SÜRECİ
Ocak 2017’den bu yana süren toplantılara, Türkiye ve Rusya öncülük etti. Daha sonra İran da garantör ülke olarak yerini aldı, evvel Ürdün, son toplantıda Lübnan ve Irak’a da gözlemci ülke statüsü verildi.
Türkiye’yi toplantılarda temsil eden Dışişleri Bakan Yardımcısı Önal, 24 Kasım’da yaptığı açıklamada, Astana formatının birtakım Batı ülkelerince eleştirildiğini fakat şimdiye kadar Astana’da temel alt paydalarda buluşan 3 ülkenin eforlarının BM öncülüğünde Cenevre’de yürütülen sürece değerli katma bedel sağladığını kaydeden Önal, “Eğer Suriye’deki rejim muhalefetle tıpkı masaya oturmayı ve BM Güvenlik Kurulunun 2254 nolu kararına uygun biçimde siyasi sürecin belirlenmesine ait müzakere etmeyi kabul etmişse, bu büyük oranda Astana çerçevesindeki çalışmalar sayesinde olmuştur.” demişti.
Önal, kelam konusu temel alt paydaların Suriye’nin toprak bütünlüğünün ve bağımsızlığının korunması, meselelere askeri bir tahlil bulunamayacağı ve terörle gayret olduğunu söylemişti.